Trong quá trình mang thai, mẹ bầu có thể đối mặt với nhiều bệnh lý nguy hiểm nếu không được theo dõi và điều trị kịp thời. Dưới đây là danh sách 20 bệnh thường gặp trong thai kỳ mà mẹ bầu cần biết để bảo vệ sức khỏe bản thân và thai nhi.
Vì sao phải lưu ý những bệnh nguy hiểm trong quá trình mang thai?
Quá trình mang thai là một hành trình tuyệt vời, nhưng cũng đi kèm với nhiều thay đổi về sức khỏe trong quá trình mang thai. Sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể người mẹ có thể khiến hệ miễn dịch suy yếu, tạo điều kiện cho các bệnh lý phát triển. Do vậy, ngay cả khi các mẹ bầu có sức khỏe tốt trước khi mang thai cũng không nên chủ quan trước các bệnh lý thai kỳ và những biến chứng mà chúng có thể mang lại.
Vì vậy, việc trang bị kiến thức về các bệnh thường gặp khi mang thai là vô cùng quan trọng. Nắm rõ các bệnh thường gặp trong quá trình mang thai sẽ giúp các mẹ bầu chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe bản thân và thai nhi, đảm bảo cho một thai kỳ khỏe mạnh và an toàn. Dưới đây là 20 bệnh lý phổ biến trong thai kỳ mà các mẹ bầu nên lưu ý.
- Huyết áp cao
Huyết áp cao phát triển trong khi mang thai được gọi là tăng huyết áp thai kỳ, là một trong những bệnh phổ biến trong quá trình mang thai và ẩn chứa nhiều nguy hiểm. Thông thường, tăng huyết áp thai kỳ xảy ra trong nửa sau của thai kỳ và giảm dần sau khi sinh.
Trong quá trình mang thai, huyết áp cao sẽ khiến máu khó đến được nhau thai, làm hạn chế cung cấp chất dinh dưỡng và oxy cho thai nhi. Tình trạng này sẽ có thể có thể làm chậm sự phát triển của thai nhi và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, khiến mẹ có nguy cơ sinh non, bị tiền sản giật cao hơn.
Mẹ bầu nên theo dõi huyết áp thường xuyên và đi khám bác sĩ nếu có dấu hiệu bất thường để được theo dõi và kiểm soát bằng thuốc (nếu cần) trong suốt quá trình mang thai.
- Nhiễm trùng
Nhiễm trùng, bao gồm các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs), có thể gây ra nhiều rủi ro trong quá trình mang thai. Một số bệnh nhiễm trùng có thể truyền từ mẹ sang con và dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như: Mang thai ngoài tử cung do tử cung nhiễm trùng hoặc vòi trứng hẹp làm cho phôi không trụ ở tử cung mà làm tổ tại ống dẫn trứng; Mất thai/sảy thai (trước 20 tuần mang thai), thai chết lưu; Sinh non (trước 37 tuần thai kỳ), trẻ nhẹ cân; Dị tật bẩm sinh, bao gồm mù, điếc, dị dạng xương và thiểu năng trí tuệ.
Một số bệnh nhiễm trùng có thể được ngăn ngừa hoặc điều trị bằng cách chăm sóc, theo dõi từ trước khi mang thai, trước khi sinh và sau sinh. Vì vậy, mẹ bầu cần thường xuyên kiểm tra sức khỏe và thực hiện các biện pháp phòng ngừa.
- Tiểu đường thai kỳ
Tiểu đường thai kỳ xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ insulin trong quá trình mang thai, dẫn đến tình trạng đường huyết cao. Bệnh này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ (có thể phát triển thành tiểu đường type II sau khi sinh con) mà còn có thể gây ra các vấn đề cho thai nhi như sinh non, trẻ quá lớn phải sinh mổ hoặc dị tật bẩm sinh.
Việc kiểm soát chế độ ăn uống và tuân thủ các chỉ định của bác sĩ là rất quan trọng trong quá trình mang thai để giảm hoặc ngăn ngừa các vấn đề liên quan đến lượng đường trong máu cao trong thai kỳ.
- Sinh non
Sinh non cũng là tình trạng đặc biệt nguy hiểm có thể xảy ra trong quá trình mang thai. Trẻ sinh non (sinh trước tuần 37) sẽ có nguy cơ mắc các vấn đề về sức khỏe vì các cơ quan trong cơ thể chỉ phát triển hoàn thiện trong những tuần cuối cùng của thai kỳ (39 đến 40 tuần).
Các vấn đề như nhiễm trùng, phát triển cổ tử cung rút ngắn hoặc sinh non trước đó có thể làm tăng nguy cơ sinh non ở mẹ bầu. Các bác sĩ khuyến cáo mẹ bầu cần thăm khám thai định kỳ theo chỉ định và báo cáo ngay khi có các dấu hiệu bất thường để có thể can thiệp kịp thời.
- Tiền sản giật
Tiền sản giật là một trong những bệnh lý nghiêm trọng hàng đầu có thể xảy ra trong quá trình mang thai, thường xuất hiện từ sau tuần 20. Nếu không được điều trị kịp thời, tiền sản giật có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của mẹ và thai nhi, dẫn đến sinh non và tử vong.
Nguyên nhân tiền sản giật đến nay vẫn chưa được xác định chính xác. Các triệu chứng cảnh báo bao gồm huyết áp cao và protein niệu (lượng protein trong nước tiểu tăng cao). Ngoài ra, các yếu tố sau đây cũng có thể dẫn đến tiền sản giật: Mang thai lần đầu; Tiền sản giật ở lần mang thai trước; Thai phụ bị huyết áp cao, tiểu đường, bệnh thận và lupus ban đỏ; Mang thai ở độ tuổi từ 35 tuổi trở lên; Mang song thai hoặc nhiều thai nhi; Sản phụ bị béo phì…
- Sảy thai
Sảy thai là một trong những nỗi lo lớn nhất của mẹ bầu trong quá trình mang thai, đặc biệt là trong giai đoạn đầu. Các triệu chứng có thể bao gồm chảy máu âm đạo, đốm âm đạo, chuột rút hoặc có chất lỏng từ âm đạo. Dù vậy, không phải bị chảy máu âm đạo là sẽ bị sảy thai. Mẹ bầu nên đến bệnh viện ngay khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào xảy ra trong quá trình mang thai để tránh những rủi ro không mong muốn.
- Buồn nôn và ói mửa dữ dội
Mặc dù buồn nôn là triệu chứng phổ biến trong quá trình mang thai, nhưng nếu tình trạng này trở nên nghiêm trọng, có thể là dấu hiệu của hội chứng Hyperemesis gravidarum. Đây là một bệnh nguy hiểm khi mang thai, cần được điều trị kịp thời vì bệnh dẫn đến giảm cân trong thai kỳ, giảm sự thèm ăn, mất nước và có thể ngất xỉu.
- Thiếu máu
Thiếu máu do thiếu sắt là một vấn đề thường gặp trong quá trình mang thai vì khi này mẹ cần tạo ra lượng máu nhiều hơn bình thường. Các triệu chứng thiếu sắt bao gồm mệt mỏi, chóng mặt và khó thở, có thể dẫn đến ngất xỉu.
Mẹ bầu cần bổ sung đủ sắt để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi và giảm nguy cơ sinh non, trẻ bị nhẹ cân. Cụ thể, mẹ bầu cần bổ sung 27 miligam sắt mỗi ngày (có trong hầu hết các vitamin trước khi sinh) để giảm nguy cơ thiếu máu. Một số thai phụ có thể cần thêm chất sắt thông qua các viên uống bổ sung sắt.
- Hen suyễn
Mẹ bầu có tiền sử hen suyễn cần đặc biệt lưu ý trong quá trình mang thai, vì tình trạng này có thể tái phát vào các tháng cuối thai kỳ. Việc kiểm soát hen suyễn là rất quan trọng để đảm bảo thai nhi nhận đủ oxy, tránh dẫn đến tình trạng sinh non.
Mẹ bầu có thể sử dụng thuốc trị hen suyễn dạng khí dung để không ảnh hưởng đến thai nhi và nên mang theo bên người ống hít để ngăn bệnh có thể tái phát bất cứ lúc nào, đặc biệt là các tháng cuối trong quá trình mang thai.
- Trầm cảm
Trầm cảm có thể xảy ra trong quá trình mang thai và ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi, có thể kéo dài đến sau sinh. Các triệu chứng có thể kể đến như buồn chán, mất ngủ, mất năng lượng…
Đây là một vấn đề gây nguy hiểm vì sẽ khiến mẹ bầu bị tăng cân kém, nghiện thuốc, nghiện rượu, trầm trọng hơn là có ý định tự tử. Khi này, thai nhi sẽ dễ suy dinh dưỡng, chậm phát triển tâm thần, dễ sinh non. Lúc này, mẹ bầu cần được hỗ trợ tâm lý và điều trị đúng cách để giảm thiểu những rủi ro.
- Cảm cúm
Mẹ bầu thường có hệ miễn dịch yếu hơn trong quá trình mang thai, nên rất dễ mắc các bệnh cảm cúm và các bệnh nhiễm trùng khác. Cảm cúm là bệnh nguy hiểm khi mang thai, có thể dẫn đến tình trạng sinh non hoặc các vấn đề cho thai nhi. Mẹ bầu bị cảm cúm không nên uống thuốc bừa bãi dẫn đến dị tật thai nhi, mà cần phải có chỉ định từ bác sĩ. Mẹ bầu nên ăn nhiều tỏi, hoa quả và uống nhiều nước để nâng cao hệ miễn dịch.
- Phù chân
Phù chân là triệu chứng phổ biến trong quá trình mang thai, do sự gia tăng lượng nước tích trong cơ thể. Mẹ bầu có thể bị phù nề ở tay, chân, mặt…, nhưng đừng vì thế mà uống ít nước, vì như vậy cơ thể sẽ càng trữ nước nhiều hơn và gây phù nặng hơn.
Để khắc phục triệu chứng này, mẹ bầu nên gác cao chân khi ngủ hay khi ngồi làm việc, đi bộ 20-30 phút mỗi ngày, mặc đồ rộng, thoải mái và uống đủ nước.
- Đau lưng
Đau lưng là tình trạng thường gặp trong quá trình mang thai do sự thay đổi hormone và trọng lượng cơ thể, cũng như xương chậu nở dần khiến tạo áp lực lên thắt lưng. Nếu đứng hay ngồi lâu mẹ bầu sẽ cảm thấy đặc biệt đau nhức.
Mẹ bầu có thể áp dụng các bài tập nhẹ nhàng để giảm đau và giữ cơ thể linh hoạt. Ngoài ra, bạn cũng có thể áp dụng một số phương pháp như: Ngồi trên ghế có chỗ tựa êm ái, tránh khiêng đồ nặng, không ngồi quá lâu, tuyệt đối không mang giày cao gót.
- Hội chứng HELLP
Hội chứng HELLP là một rối loạn về gan và máu liên quan đến tiền sản giật, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Các triệu chứng bao gồm tan máu, men gan cao và số lượng tiểu cầu thấp. Từ đó dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như: Động kinh, đột quỵ, vỡ gan, nhau bong non (Placental abruption) dẫn đến chảy máu, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của bào thai và dẫn đến sinh non hoặc thai chết lưu.
Bệnh thường xảy ra sau tuần thứ 20 của thai kỳ. Mẹ bầu cần được theo dõi chặt chẽ trong quá trình mang thai để đảm bảo cho an toàn của cả mẹ và bé.
- Ứ mật tại gan
Bệnh này thường xảy ra vào cuối quá trình mang thai và có thể gây ngứa ngáy khó chịu trên bàn tay và bàn chân hoặc nhiều bộ phận khác của cơ thể. Nếu có triệu chứng ngứa, nước tiểu sẫm màu, đau góc phần tư phía trên bên phải bụng không do sỏi mật, phân lợt/nhạt màu, mệt mỏi hoặc kiệt sức, mất cảm giác ngon miệng thì mẹ bầu nên đi khám ngay.
- Viêm gan siêu vi B
Viêm gan siêu vi B có thể lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình mang thai. Đây là một bệnh nguy hiểm bởi vì em bé bị lây nhiễm bệnh từ mẹ sẽ có nguy cơ chuyển sang mãn tính, xơ gan, ung thư gan.
Để phòng tránh, mẹ bầu cần tiêm phòng viêm gan B trước khi mang thai và theo dõi sức khỏe thường xuyên. Nếu đã bị nhiễm bệnh thì khi có thai, mẹ bầu cần được theo dõi và hướng dẫn cụ thể nhằm bảo vệ em bé trong suốt thai kỳ, và tiêm phòng ngay khi em bé mới sinh ra.
- Táo bón
Táo bón rất phổ biến trong quá trình mang thai, nguyên nhân bởi mẹ bầu thường ít vận động, kèm theo đó là sự thay đổi hormone làm giảm nhu động ruột và thai khi phát triển gây chèn ép đại tràng. Ngoài ra mẹ bầu thường sử dụng nhiều thực phẩm chứa sắt, điều này cũng sẽ gây nóng cho cơ thể.
Nếu tình trạng táo bón kéo dài, các chất độc hại trong phân khi không được bài tiết ra ngoài có thể xâm nhập trở lại đường tiêu hoá, gây nhiễm độc ngoài ý muốn. Do vậy, mẹ bầu nên bổ sung thêm chất xơ và uống đủ nước để giảm thiểu tình trạng này.
- Chuột rút
Chuột rút thường xảy ra ở bắp chân trong quá trình mang thai của mẹ bầu, đặc biệt là vào ban đêm. Nguyên nhân phổ biến nhất gây nên chuột rút là do cơ thể thiếu canxi. Giải pháp cho mẹ bầu khi bị chuột rút là xoa bóp nhẹ nhàng bắp chân và bàn chân, sử dụng thêm các viên bổ sung canxi và vitamin D để giảm thiểu triệu chứng.
- Tiểu rắt
Tiểu rắt là triệu chứng phổ biến trong ba tháng đầu của quá trình mang thai, thực chất không phải là bệnh lý nguy hiểm. Tình trạng này xảy ra là do khi có thai, tử cung to dần lên, đè trực tiếp vào phía sau bàng quang dẫn đến kích thích làm mẹ bầu luôn có cảm giác mót tiểu, tạo nên tình trạng tiểu rắt. Mẹ bầu nên uống ít nước trước khi đi ngủ để giảm thiểu tình trạng này.
- Khó thở
Khó thở thường gặp ở giai đoạn cuối của quá trình mang thai khi thai nhi lớn dần vào đè lên cơ hoành của mẹ. Ngoài ra, thiếu máu cũng là một nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên. Ở những tháng cuối này, mẹ bầu nên nghỉ ngơi nhiều hơn và kê thêm gối khi ngủ để dễ thở hơn.